Processen van uitsluiting zijn vaak het resultaat van gentrificatie, benoemingen van straten en pleinen waaruit een eenzijdige blik op de geschiedenis blijkt, en het ‘onderhoudsarm’ maken van gebouwen en wijken van minder welvarende bewoners. Wanneer we ons niet kunnen identificeren met de eigen leefomgeving, voelen we ons een vreemde in de eigen stad. En dit heeft invloed op de mate waarin we ons vrij voelen om te participeren, bij te dragen, en onze verantwoordelijkheid naar de stad en de mensen om ons heen te nemen.
In 2017 werd de Bijlmerbajes, de voormalige gevangenis in Amsterdam-Zuidoost, omgevormd tot woonruimte voor vluchtelingen. De oude cellen deden in hun originele vorm dienst als slaapvertrekken, en tussen de verschillende ruimtes bevonden zich lange, donkere gangen. Toen er in het gebouw naast deze woonfunctie ook studioruimtes werden aangeboden, besloten wij onze interesse in sociaal en inclusief ontwerp van binnenuit te onderzoeken. Onze missie was om van het gebouw een humanere woonplek te maken waarin vluchtelingen na een soms traumatische periode een thuis konden vinden. Iets langer dan een jaar voerden we verschillende interventies uit om het gebouw leefbaarder te maken. We brachten bewegwijzering aan om de verwarrende constructie, waar tot dan toe vooral ervaren bewakers de weg moesten kunnen vinden, te ontwarren voor nieuwe bewoners. En we richtten een huiskamer in om het gebrek aan gemeenschappelijke ontmoetingsruimtes op te vangen.
De grootste uitdaging bleek te bestaan uit het weghalen van de tralies voor de ramen van de slaapvertrekken. Deze tralies gaven de bewoners het gevoel na een periode van vluchten uiteindelijk in de gevangenis te zijn belandt. We spraken met de eigenaar van het gebouw over de mogelijkheid om de tralies weg te halen en vonden zelfs een ijzerboer die ze betaalbaar kon strippen. De eigenaar verzette zich echter hevig tegen het proces die de tralies afwisselend benoemde tot ‘zonwering’ en tot ‘erfgoed’. We besloten een film te maken over de bureaucratische obstakels die ons tegenhielden, genaamd
Blinds
+
. Deze film leidde tot zeven kritische kamervragen in de Tweede Kamer over acceptabele leefomstandigheden binnen vluchtelingencentra.
+
, kijken we vanuit een ruimtelijke blik zowel naar het samenleven binnen de muren van een AZC, als de band die door middel van openbare ruimtes gemaakt kan worden met de samenleving. Hierbij nemen we verschillende huidige dilemma’s in acht: de invloed van onvoorspelbare instromen asielzoekers op de budgetten van het Centraal Orgaan Asielzoekers (COA), de gevolgen van het bewonen van gebouwen met voorheen andere functies zoals gevangenissen, en de inrichtingseisen voor humane, vriendelijke ruimtes. Daarnaast nemen we menselijke factoren in acht zoals het belang van diversiteit binnen de groep werknemers voor het begrip van de ervaring en de cultuur van inwoners, en het effect van bijvoorbeeld bewakers-uniformen. Op dit moment wordt de huisvesting van asielzoekers te vaak gezien als tijdelijke noodopvang met minimale eisen van comfort en leefbaarheid. In de praktijk leven mensen echter langer in deze ruimtes. Ons advies is er op gericht om het gevoel van gevangenschap bij deze groep weg te nemen en de deuren te openen naar de samenleving, zodat de nieuwkomers een goede start kunnen maken in het creëren van een nieuw thuis.
Als architecten willen we graag onze visies tot leven brengen in de gebouwde omgeving. Maar naast bouwen vinden we het ook belangrijk om relevante en kritische onderwerpen op de kaart te zetten binnen het vakgebied, omdat dit bereik kan hebben in opdrachtgeverschap en beleid. Daarom beschouwen we zelf geïnitieerde films en debatten, en deelname aan platforms, als belangrijk onderdeel binnen onze projecten. Je leest meer over soortgelijke projecten binnen het dossier Inclusieve Educatie.
Op 5 november 2017 verscheen de aflevering
VPRO Tegenlicht: City for Sale?
+
, waarin Studio L A geïnterviewd werd over de groei van Amsterdam. De stad wordt steeds duurder, waardoor ze steeds ontoegankelijker wordt voor een groeiende groep oorspronkelijke en nieuwe bewoners. Dit is een gevolg van beleid dat niet inclusief is: dat niet voor iedereen een plek probeert te behouden in de stad. Want een stad die als verdienmodel voor vastgoedeigenaren dient kan geen inclusieve, diverse stad zijn waarin verschillende mensen elkaar ontmoeten.